Làm sao để trẻ em tiếp cận và hiểu hơn về ngôn ngữ tiếng Việt? Câu hỏi này thường là đề tài đáng quan tâm của giáo viên và phụ huynh. Trong hành trình giáo dục, việc lựa chọn cách gọi tên chữ cái có thể gây tranh cãi. Liệu có nên sử dụng a, bê, xê hay a, bờ, cờ để giúp trẻ em dễ học và hiểu hơn? Hãy cùng tìm hiểu vấn đề này.
Điểm nhấn của sự lựa chọn
Trước hết, chúng ta cần hiểu rằng trong giáo dục không chỉ dựa trên khoa học thuần túy mà còn dựa trên nguyên tắc sư phạm. Việc sử dụng hệ thống a, bê, xê (A, B, C) là sự lựa chọn thống nhất trong nhà trường từ tiểu học lên các bậc học trên. Tuy nhiên, trong việc dạy ghép vần cho học sinh lớp 1, để trẻ dễ hiểu, dễ học, các nhà giáo dục đã lựa chọn cách gọi tên “a, bờ, cờ”.
Lợi ích của việc sử dụng a, bờ, cờ
Mặc dù cách gọi này có vẻ lộn xộn khi nhìn bề ngoài, thực tế trong quá trình dạy học, việc sử dụng a, bờ, cờ giúp trẻ em ghép vần dễ dàng hơn. Chẳng hạn, việc ghép vần “bờ e be sắc bé” sẽ đơn giản hơn nhiều so với “bê e be sắc bé”, hay việc ghép vần “cờ o co huyền cò” chứ không thể là “xê o co huyền cò”.
Hiệu quả của việc sử dụng cách gọi tên để ghép vần này đã được nghiên cứu từ thực tiễn giáo dục chứ không phải tùy tiện. Đó là con đường nhanh nhất giúp trẻ em dễ học và hiểu về ngôn ngữ tiếng Việt.
Vấn đề về gánh nặng tri thức
Có ý kiến cho rằng việc học sinh ở bậc học dưới phải ghi nhớ nhiều cách phát âm hệ thống chữ cái làm tăng thêm gánh nặng tri thức cho học sinh. Tuy nhiên, thực tế không chứng tỏ điều này. Học sinh lớp 1 chỉ sau học kỳ thứ nhất đã có khả năng ghép vần, đọc, viết. Trẻ em có một năm đầu tiên tập trung nhiều vào việc đọc, viết tiếng Việt. Các kỹ năng phức tạp hơn sẽ được tiếp tục phát triển ở các lớp tiếp theo.
Việc sử dụng cách phát âm a, bê, xê chỉ áp dụng khi ghép vần để trẻ biết đọc tiếng Việt. Trong các trường hợp khác, kể cả ở lớp 1, vẫn sử dụng cách đọc a, bê, xê để đọc bảng chữ cái. Nếu các trường, giáo viên đáp ứng đúng yêu cầu của Bộ GD-ĐT, không có chuyện trẻ em gánh nặng quá lớn.
Việc thống nhất cách đọc tiếng Việt
Một vấn đề gây tranh cãi khác là việc sử dụng nhiều cách đọc hệ chữ cái tiếng Việt ở khắp nơi. Điều này thể hiện sự thiếu thống nhất trong việc sử dụng tiếng Việt. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự thống nhất từ nhà trường và cả xã hội. Từ nhỏ đến lớn, việc học sinh quen với một cách phát âm sẽ giúp cuộc sống không bị lẫn xộn.
Ở mức độ lớn hơn, việc sử dụng tiếng Việt trên báo chí, sóng phát thanh, truyền hình và trong các hoạt động chính thống cũng cần tuân thủ chuẩn mực. Cách sử dụng tiếng Việt của người lớn trong gia đình cũng ảnh hưởng trực tiếp đến trẻ em. Điều này không chỉ thuộc trách nhiệm của nhà trường mà còn của cả xã hội.
Xuyên suốt hàng trăm năm
Cần nhớ rằng việc sử dụng hai cách đọc tên các chữ cái đã tồn tại cả trăm năm nay. Năm 1909, tại Sài Gòn, đã xuất bản quyển sách “Sách vần quốc ngữ” của Diệp Văn Cương. Sách này đã dạy cách đọc các chữ cái theo cách a, bê, xê. Vậy nên, việc sử dụng bảng chữ cái và cách đọc a, bê, xê… không phải chỉ là “một nét văn hóa của miền Nam ôn hòa” như một số ý kiến đã đề cập.
Tuy nhiên, để giải quyết vấn đề thống nhất cách đọc tên các chữ cái, cần loại bỏ “trường hợp Anh hóa” các chữ tắt tiếng Việt và tạo sự thống nhất. Sự thống nhất này sẽ giúp tiếng Việt không bị rối và gây khó khăn cho việc đọc và hiểu ngôn ngữ.
Đề xuất cách đọc tiếng Việt
Theo tôi, cách đọc bảng chữ cái tiếng Việt a, bê, cê, đê… theo cách đọc chữ quốc ngữ ban đầu của Việt Nam là một lựa chọn hợp lý. Khi học sinh học ghép vần tiếng Việt, việc phát âm các chữ cái là /a/, /bờ/, /cờ/… giúp dễ dàng đọc và hiểu tiếng Việt. Cách phát âm này đã được áp dụng từ phong trào Bình dân học vụ (1945) đến nay và rất hợp lý từ góc độ ngôn ngữ học.
Việc dùng tiếng Việt làm ngôn ngữ chính trong cuộc sống và giáo dục là điều cần thiết. Sự sử dụng tiếng Anh chỉ nên dùng trong những môi trường nói tiếng Anh, nhất là trong các giờ học tiếng Anh. Việc xâm nhập tiếng Anh vào cộng đồng cần được kiểm soát để duy trì sự thống nhất trong việc sử dụng tiếng Việt.
Kết luận
Việc lựa chọn a, bê, xê hay a, bờ, cờ trong việc gọi tên chữ cái tiếng Việt là một vấn đề được nhiều người quan tâm. Tuy nhiên, việc sử dụng cách gọi tên a, bê, xê trong việc ghép vần tiếng Việt giúp trẻ em dễ học và hiểu hơn về ngôn ngữ này. Đồng thời, việc thống nhất cách đọc tiếng Việt trên các phương tiện truyền thông và trong cả gia đình cũng là yếu tố quan trọng để duy trì sự thống nhất và sử dụng tiếng Việt một cách hiệu quả.
