Trong Phật giáo, các cấp bậc như Đại đức, Thượng tọa và Hòa thượng đều là những tu sĩ Phật giáo, được gọi là Tỳ kheo (Bhiksu – Bhikkhu), và có nguồn gốc từ thời Đức Phật. Những người này là những tu sĩ tận hưởng cuộc sống thanh bình và ẩn dật sau khi rời bỏ gia đình. Các từ Đại đức, Thượng tọa và Hòa thượng là các từ tôn xưng dùng để tôn trọng các tu sĩ Phật giáo có trí tuệ và đạo đức cao, chứ không phải để tự xưng. Ý nghĩa của các từ này là tương tự.

Cấp bậc Đại đức

Đại đức (Bhadanta): Đại đức là một danh xưng được dùng để chỉ các vị tu sĩ cao cấp như Đức Phật, các bậc cao tăng và những vị Tăng thống. Theo Tục Cao Tăng truyện, vào năm 688 trong thời đại Đường, Tăng chúng quá đông nên đã có 10 vị Đại đức được cử ra để duy trì các quy tắc của Tăng pháp.

Theo Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Đại đức là vị Tăng thọ Đại giới, tức là tu tập ít nhất 2 năm và tuân thủ ít nhất 250 quy tắc. Họ cũng phải đạt đến tuổi 20 tuổi trở lên.

Cấp bậc Thượng tọa

Thượng tọa (Sthavira – Thera): Thượng tọa là danh xưng dành cho các vị tu sĩ cao tuổi có vị trí quan trọng trong cộng đồng tu tập và thường thực hiện nhiệm vụ giảng dạy Phật pháp.

Theo Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Thượng tọa là những Tăng sĩ từ 45 tuổi trở lên, đã tu tập ít nhất 25 năm và có đạo đức và công đức với đạo pháp và dân tộc. Họ cần được đề nghị bởi Ban Trị sự Tỉnh hội, Thành hội và được Hội đồng Trị sự Giáo hội xét duyệt tấn phong tại Hội nghị Trung ương Giáo hội và Đại hội Phật giáo toàn quốc.

Cấp bậc Hòa thượng

Hòa thượng (Upadhyaya – Upajjhaya): Hòa thượng, còn được gọi là Thân giáo sư, Lực sinh và Y chỉ sư, là một vị tu sĩ trưởng lão có tri thức và đạo đức cao. Họ đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn các tu sĩ trẻ và đem đến nguồn sức mạnh cho tu hành của họ.

Theo Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Hòa thượng là vị Thượng tọa đã tu tập ít nhất 40 năm và đạt đến độ tuổi trên 60 tuổi.

Cấp bậc trong Phật giáo đối với nữ tu sĩ (ni bộ)

• Khi nữ tu sĩ xuất gia thụ giới vào tuổi 20, họ được gọi là Sư cô (hiện nay ở Canada, gọi là Đại Đức).
• Khi nữ tu sĩ đạt đến tuổi 40 và tu tập ít nhất 20 năm, họ được gọi là Ni sư.
• Khi nữ tu sĩ đạt đến tuổi 60 và tu tập ít nhất 40 năm, họ được gọi là Sư bà (hiện nay gọi là Ni trưởng).

Những danh xưng này phải được quyết định bằng quyết định tấn phong của Giáo hội đối với các tu sĩ có đầy đủ các điều kiện và đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ của mình trong Giáo hội.

Trên đây là một số cấp bậc trong Phật giáo, mỗi cấp bậc đều đóng vai trò quan trọng và được trọng vọng trong cộng đồng tu tập.