Nguồn gốc và sự phát triển của Vi diệu pháp (Abhidhamma)

17-04-2024

Thích Nữ Nguyên Tuệ Chùa Dược Sư, Tp.HCM Tạp chí Nghiên cứu Phật học Số tháng 1/2022

I. Khái quát về Abhidhamma

1. Định nghĩa Abhidhamma

Abhidhamma (hay Vi Diệu Pháp) được định nghĩa là “giáo lý vốn cao siêu, khó thâm nhập, nhưng đây là chìa khóa để thâm nhập Tam tạng kinh điển” (1). Rất nhiều học giả đã nhấn mạnh sự quan trọng trong việc học và nghiên cứu Abhidhamma, vì nếu không có kiến thức về Abhidhamma, ta sẽ khó có thể hiểu rõ những lời dạy quý báu của đức Phật (2).

2. Nội dung Abhidhamma

Abhidhamma là giáo pháp cao siêu của đức Phật, mô tả những thực tại cùng tột trong thế gian và Niết Bàn, là mục tiêu rốt ráo của đạo Phật. Abhidhamma bao gồm các khái niệm như Citta (tâm), Cetasika (tâm phụ), Rūpa (sắc thể), Nibbāna (Niết Bàn).

Abhidhamma chú trọng vào việc phân tích và phân biệt các yếu tố tâm, tạo thành một hệ thống Patisambhidà để phân tích và giải thích các vấn đề về tâm và phần thể hiện của chúng. Bộ luận này cũng có vai trò quan trọng trong giai đoạn phát triển của Abhidhamma (3).

II. Nguồn gốc và sự phát triển của Abhidhamma

1. Nguồn gốc Abhidhamma

Ngay từ lúc đầu, Abhidhamma đã xuất hiện trong các kinh và luật của Phật, không chỉ là một công trình học thuộc lòng mà còn được truyền đạt từ đời này sang đời khác, từ vị lớn này sang vị lớn khác. Đồng thời, Abhidhamma cũng trở thành một phần trong việc truyền thừa và học thuộc lòng (4).

2. Sự phát triển Abhidhamma

Sau khi xuất hiện từ thời Phật, Abhidhamma đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và truyền thừa. Các thánh đệ tử của Phật đã truyền đạt và phân biệt rõ ràng các vấn đề trong Abhidhamma (5).

Kết luận

Qua nghiên cứu, chúng ta có thể khẳng định rằng Abhidhamma đã xuất hiện từ thời đại của đức Phật và được truyền đạt qua các vị lớn và các thánh đệ tử của Phật. Nghiên cứu Abhidhamma không chỉ là việc học thuộc lòng mà còn phải hiểu rõ ý nghĩa của nó và ứng dụng vào cuộc sống hằng ngày (6). Việc nghiên cứu Abhidhamma sẽ giúp ta hiểu rõ hơn về Đại thừa Phật giáo và những phương pháp để giải thoát khỏi khổ đau (7).