Phật Giáo Nam Tông – Bắc Tông: Những Khác Biệt Quan Trọng

Phật Giáo, một tôn giáo có nguồn gốc từ Triết Học, đề cập đến tư tưởng, giáo lý và giải thích các hiện tượng xung quanh tự nhiên, tâm linh và xã hội… Mặc dù có nguồn gốc chung, nhưng trong quá trình phát triển, Phật Giáo đã phân chia thành nhiều trường phái khác nhau. Trong bài viết hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá những khác biệt quan trọng giữa Phật Giáo Nam Tông và Bắc Tông.

Sự Hình Thành Trường Phái Phật Giáo

Ngay từ thời kỳ đầu, Phật Giáo đã được chia thành 2 trường phái lớn là Đại Chúng Bộ và Thượng Tọa Trưởng Lão Bộ. Tại Đại Hội Tập Kết Kinh Điển lần thứ II, trường phái Đại Chúng Bộ chủ trương sử dụng Kinh – Luật – Luận để hành đạo. Trong khi đó, trường phái Thượng Tọa Trưởng Lão Bộ tuân theo bảo thủ Kinh – Luật – Luận trong hành đạo.

Biểu đồ trên đại diện cho Bộ phái Phật Giáo. Mặc dù chia thành Thượng Tọa Bộ và Đại Chúng Bộ, nhưng cả hai trường phái này đều dựa trên giáo lý của Đức Phật.

Trong quá trình phát triển, khi trường phái Đại Chúng Bộ phát triển rộng rãi, Phật Giáo thay thế tên Thượng Tọa Trưởng Lão Bộ bằng tên Tiểu Thừa. Từ đây, Phật Giáo Nam Tông (hay còn được gọi là Phật Giáo Nguyên Thủy) truyền đến khu vực miền Nam. Trong khi đó, trường phái Đại Thừa được truyền đến các nước ở miền Bắc, được biết đến với tên gọi Phật Giáo Bắc Tông.

Tại Sao Có Sự Phân Chia Trường Phái Phật Giáo?

Sự phân chia các trường phái Phật Giáo không phải là do tranh giành quyền lợi, địa vị hay mâu thuẫn về tổ chức, mà do sự khác biệt về kinh điển và giáo thuyết. Phật Thích Ca đã giảng giới thiệu về những điều đơn giản trong việc tiếp cận và giáo hóa, nhưng sau này các bài giảng trở nên sâu sắc hơn. Trong giai đoạn ra đời mới, Phật Giáo có nhiều sự hiểu khác nhau về giáo pháp. Do đó, quá trình hình thành và phát triển của Phật Giáo, đặc biệt là trường phái Phật Giáo Bắc Tông, dựa trên chủ trương tùy duyên chúng sinh và hành hóa để hình thành pháp môn tu hành.

Hiện Nay Phật Giáo Có Mấy Phái?

Phật Giáo hiện có hai hệ phái lớn là Phật Giáo Nam Tông (phái Tiểu Thừa) và Phật Giáo Bắc Tông (phái Đại Thừa). Từ hai hệ phái lớn này, Phật Giáo được chia thành nhiều tông phái và các sơn môn khác nhau.

Phật Giáo Nam Tông có tông phái Thành Thực Tông, Câu Xá Tông, Luật Tông…

Phật Giáo Bắc Tông có tông phái như Tam Luận Tông, Pháp Tướng Tông, Hoa Nghiêm Tông, Thiên Thai Tông, Tịnh Độ Tông, Chân Ngôn Tông (hay còn được gọi là Mật Tông), Thiền Tông…

Sự Khác Biệt Của Phật Giáo Nam Tông và Bắc Tông

Qua nghiên cứu các sử sách và cách thức hành đạo giữa hai trường phái Phật Giáo Nam Tông và Bắc Tông, chúng ta có thể nhận thấy sự khác biệt chủ yếu do những lý do sau đây:

Sự khác biệt về giáo thuyết: Thuyết “Hữu” và “Vô” trong hai trường phái được hiểu khác nhau. Phật Giáo Nam Tông cho rằng mọi vạn pháp đều vô thường, luôn chuyển động và biến đổi, nhưng vẫn tồn tại một cách tương đối. Phật Giáo Bắc Tông lại cho rằng tất cả vạn pháp đều hư giả, không có thực tướng.

Sự khác biệt về sự giải thoát: Phật Giáo Nam Tông cho rằng chỉ khi thoát khỏi vòng luân hồi sinh tử, chúng ta mới có thể chứng ngộ Niết Bàn tuyệt đối. Chủ trương của họ là tự giác, tức là tự giác ngộ và tự giải thoát cho bản thân mình, nhưng không thể giác ngộ và giải thoát cho người khác. Phật Giáo Bắc Tông quan niệm rằng ngay trong quá trình sống và tồn tại, nếu một người có phẩm chất tu dưỡng tốt, họ có thể đạt cảnh giới Niết Bàn. Chủ trương của họ là tự độ, tự giác, tức là không chỉ giác ngộ và giải thoát cho chính bản thân, mà còn cho tất cả chúng sinh.

Sự khác biệt về mặt văn hóa: Phật Giáo Nam Tông có nguồn gốc từ Ấn Độ và chịu ảnh hưởng từ văn hóa Ấn Độ và đạo Bà La Môn. Do đó, họ có lực lượng tín đồ đông đảo và ổn định, ít bị xâm nhập bởi các tôn giáo khác. Phật Giáo Bắc Tông truyền đến các nước ở miền Bắc qua Trung Quốc, nên họ chịu ảnh hưởng rất nhiều từ văn hóa Trung Quốc. Do đó, lực lượng phật tử này chịu ảnh hưởng Phật Giáo ở nhiều mức độ khác nhau.

Sự khác biệt về thờ phụng: Phật Giáo Nam Tông thờ duy nhất tượng Phật Thích Ca cùng các vị A La Hán. Bởi quan niệm Đức Phật Thích Ca Mâu Ni là một con người bình thường giống như tất cả mọi người khác. Ngài đã hoàn toàn giác ngộ sau khi xuất gia và nỗ lực tu hành. Phật Giáo Bắc Tông thờ Đức Phật Thích Ca Mâu Ni và các tượng Phật, Bồ Tát khác. Bởi quan niệm Đức Phật Thích Ca khác với người thường. Ngài đến thế gian để giáo hóa chúng sinh, và các vị Bồ Tát là người trợ lực cùng các chư Phật để độ chúng sinh, mỗi vị có công hạnh đặc biệt riêng.

Sự khác biệt về cách thức tu hành: Phật Giáo Nam Tông đề cao sự tự giải phóng thông qua nỗ lực của cá nhân. Cách giác ngộ chính là thông qua Thiền và rất coi trọng tu viện. Màu sắc thường mặc là màu vàng và thường khát thực. Phật Giáo Bắc Tông lại đề cao sự tự do lao động để sinh sống, màu sắc thường mặc là áo màu nâu và chỉ mặc áo màu vàng khi thực hiện lễ.

Kết Luận

Hy vọng qua bài viết này, các bạn đã hiểu thêm về sự khác biệt giữa hai trường phái lớn trong Phật Giáo, là Phật Giáo Nam Tông và Bắc Tông. Phật Giáo là một tôn giáo có nhiều trường phái khác nhau, nhưng đều thờ cùng một vị đấng tối cao, Đức Phật. Hiện nay, Phật Giáo là một tôn giáo lớn trên thế giới với quá trình hình thành và phát triển lâu đời.