Không làm các việc ác

Khi chúng ta theo đạo Phật, chúng ta thường nghe một bài kệ bốn câu:

“Chư ác mạc tác
Chúng thiện phụng hành
Tự tịnh kỳ ý
Thị chư Phật giáo.”

Dịch nghĩa của bài kệ này là:

“Không làm các việc ác
Vâng làm các điều lành
Giữ tâm ý trong sạch
Đây là lời Phật dạy.”

Bốn câu kệ này tổng hợp lời dạy của Phật và có ba điểm quan trọng.

Điểm thứ nhất: Đừng làm các điều ác

Điểm quan trọng đầu tiên trong bài kệ là không làm các việc ác. Điều này có nghĩa là giữ năm giới cấm. Năm giới là ngăn chận chúng ta khỏi việc làm ác. Nếu chúng ta tuân thủ năm giới, chúng ta sẽ không bị gánh chịu khổ đau và hậu quả của những việc ác. Trong nhà Phật, chúng ta coi giới như một cái hàng rào bên cạnh hố thẳm. Nếu chúng ta tiến lại gần rào, đụng vào rào và kiên trì không tiến thêm nữa, chúng ta sẽ không rơi xuống hố. Nhưng nếu chúng ta tiến đến rào và xuyên thủng nó để ra khỏi, chắc chắn chúng ta sẽ rơi vào hố. Vì vậy, giới là ngừa đón. Phật tử giữ năm giới để tránh rơi vào các tội lỗi và tránh khỏi khổ đau ở hiện tại và tương lai. Phật dạy chúng ta rằng để tu trước, chúng ta phải giữ giới, nghĩa là dừng hết những việc ác dẫn đến tai hoạ. Chúng ta phải dừng lại và không tiến thêm nữa để tránh các tai ương. Do đó, giữ giới giúp chúng ta tránh những hiểm nguy.

Điểm thứ hai: Vâng làm tất cả điều lành

Điểm thứ hai của bài kệ là vâng làm tất cả điều lành. Nhưng điều lành là gì? Tôi sẽ giải thích cụ thể để các bạn hiểu rõ hơn. Giữ giới không giết người có nghĩa là không gây hại cho người khác. Điều này giúp chúng ta tránh trở thành người đáng hận, người tội phạm hoặc tù nhân. Như vậy, không gây hại cho người khác chỉ bảo đảm an lành cho chính mình mà chưa thể giúp ích cho người khác. Để vâng làm các điều lành, chúng ta phải làm gì nữa? Thay vì không giết người, chúng ta cũng nên giúp đỡ và bảo vệ người khác. Giúp đỡ và bảo vệ sinh mạng người khác giúp cho họ an toàn và giảm khổ đau, đó là điều lành.

Niềm vui khi rời xa việc ác

Không làm ác và làm lành đem lại phước lành cho chúng ta. Giữ giới chỉ có thể ngăn chúng ta khỏi tội lỗi, nhưng làm lành mới thực sự mang lại phước lớn vì lợi ích cho người khác. Không chỉ giữ cho mình không gây hại, mà chúng ta còn giúp đỡ và bảo vệ người khác, giữ gìn sinh mạng cho họ. Đó là điều lành.

Chúng ta nhận thấy có hai mặt trong cuộc sống, một mặt là ngừng gây hại gọi là không làm các việc ác, một mặt là làm những điều tốt để giúp đỡ mọi người, gọi là làm các việc lành. Chúng ta có thể sử dụng năm giới để biết những việc lành chúng ta cần làm.

• Giới thứ nhất là không giết người, và thay vào đó, chúng ta giúp và bảo vệ người khác để đảm bảo an toàn cho họ. Đó là làm lành.

• Giới thứ hai là không trộm cắp. Chúng ta không lấy của người khác mà thay vào đó, chúng ta giúp đỡ và hỗ trợ người khác. Đó gọi là làm lành.

• Giới thứ ba là không có hành vi tà dâm. Chúng ta giữ cho mình không có hành vi tà dâm để đảm bảo gia đình và tư cách của mình được an ổn. Nhưng chỉ giữ cho mình không đủ là làm lành. Chúng ta cần dạy cho con cháu và mọi người xung quanh biết sống trong sạch, biết làm những điều tốt và tránh những hành động bẩn thỉu. Điều này giúp người khác phát triển tốt đẹp trong xã hội. Như vậy, chúng ta có phước.

• Thứ tư, không nói dối. Không nói dối giúp chúng ta giữ được lòng tin của mọi người đối với mình. Nếu muốn có phước, chúng ta phải nói lời chân thật, lời lịch sự, hiền lành. Không nói dối và nói những lời đúng sự thật, lời đúng lý, đó là làm lành.

• Thứ năm, không uống rượu mạnh, không say sỉn, không sử dụng thuốc lá, ma túy. Điều này giúp chúng ta tránh những tai họa cho bản thân. Nếu muốn làm lành, chúng ta phải khuyên nhắc những người xung quanh, bạn bè hoặc con cháu của chúng ta tránh những hành động đó, đó là làm phước.

Như vậy, tu theo Phật, chặng đường đầu tiên là giữ giới để tránh phạm tội lỗi, chặng thứ hai là thực hiện các việc lành để trở thành người có ý nghĩa cho xã hội và đời sống, chặng thứ ba là làm cho tâm ý mình trong sạch.

Tự tịnh kỳ ý – Giữ cho tâm ý trong sạch

Làm sao để giữ cho tâm ý trong sạch? Điều gì làm cho tâm ý trở nên nhơ nhớp? Đây là vấn đề cần giải thích thêm.

Trước khi nói về việc giữ tâm ý trong sạch, tôi muốn nói về tâm ý nhơ nhớp. Tâm ý nhơ nhớp là khi chúng ta có ý muốn móc túi khi thấy người khác để đồ tốt. Đó là tâm ý nhơ nhớp. Hoặc khi chúng ta thấy người khác làm sai việc, chúng ta tức giận và tranh cãi với họ. Đó cũng là tâm ý nhơ nhớp. Hoặc khi chúng ta ganh tỵ và thù hận người khác vì thấy họ thành công hơn mình. Đó cũng là tâm ý nhơ nhớp.

Khi chúng ta tuân thủ các nguyên tắc Phật dạy, chúng ta phải lọc bỏ những tâm ý nhơ nhớp. Nếu tiếp tục nuôi dưỡng tâm ý nhơ nhớp, chúng ta sẽ gây ra những lỗi lầm và tội lỗi lớn trong tương lai. Dù thân chúng ta làm lành và miệng chúng ta nói lành, nhưng nếu tâm ý chúng ta không trong sạch, chưa tốt, chúng ta có thể bị xúi quẩn và làm những việc làm không tốt. Vì vậy, việc lọc bỏ tâm ý là cực kỳ quan trọng.

Làm sao để giữ tâm ý trong sạch? Ví dụ, trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thường hay trở nên nóng nảy. Khi nổi nóng, chúng ta có thể nói những lời tục tĩu và làm những việc vô lễ. Điều này cho thấy tâm ý của chúng ta không trong sạch. Những điều xấu và nhơ nhớp nằm trong tâm chúng ta và chúng ta phải làm sao để lọc bỏ chúng ra để trở nên trong sạch.

Phật đã dạy rất rõ, nếu chúng ta có xuất hiện cơn nóng giận, chúng ta cần dùng hai loại thuốc. Loại thuốc đầu tiên là thuốc nhẫn nhục, loại thuốc thứ hai là thuốc từ bi. Khi nổi nóng, chúng ta làm gì trước? Có la lên không? Nếu không la lên được, chúng ta đánh nhau. Điều này có nghĩa là tâm ý nổi nóng dẫn đến việc la lên miệng, la lên chưa xong thì tay đánh. Như vậy, từ tâm ý nổi nóng dẫn đến miệng làm mất điều lành và gây ra lỗi lầm.

Vậy làm sao để khắc phục cơn nóng giận? Chạy đi lấy nước lạnh và uống để làm mát chẳng hạn, nhưng nếu chỉ uống nước rồi lời nói lại nhắc nhở chúng ta về cơn nóng và nổi nóng tiếp theo, chúng ta có uống nước mãi không? Mỗi lần nóng là uống nước, uống đến khi không còn chỗ nữa. Điều này không phải là giải pháp cứu chữa. Do đó, chúng ta cần dùng hai loại thuốc từ bi và nhẫn nhục để điều trị tình trạng này.

Đó là biết sử dụng phương pháp của Phật để chữa bệnh, không chỉ tu Phật mà không biết làm sao chữa trị khi gặp bệnh.

Học Phật không chỉ đọc kinh sách mà không biết cách áp dụng vào bản thân.

Chúng ta phải thực tế. Khi gặp bệnh, chúng ta phải sử dụng ngay thuốc, sử dụng thuốc thì mới có hiệu quả. Bởi vì có thuốc mà không chịu dùng, chúng ta chỉ được kêu ca về bệnh suốt ngày. Nếu không dùng thuốc để ngăn ngừa lại gặp tình trạng bệnh liên tục, đó là tự mình gây hại cho bản thân, tự mình làm khổ mình.

Vì vậy, người tu biết sử dụng pháp của Phật vào việc cứu chữa mình, không chỉ tu theo nhưng không biết cách sử dụng phương pháp để chữa bệnh sau này.

Tu theo Phật không chỉ là tu trên giấy tờ, mà là sự thực tế trong cuộc sống, và cách áp dụng pháp của Phật vào cuộc sống hàng ngày để nội tâm của chúng ta trong sạch.

Nếu không tu theo như vậy, chúng ta không thể gọi là tu thật, mà chỉ là tu chưa thật.